Wstecz
Prawo spadkowe

[Prawo spadkowe] Z orzecznictwa Sądu Najwyższego: dział spadku

W dniu 02 czerwca 2017 r. Sąd Najwyższy rozpoznając sprawę o sygn. akt II CSK 722/16 (publ. SIP Lex nr 2334883) wydał postanowienie w którym określił dwa alternatywne sposoby dokonania działu spadku w skład, którego wchodzi przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisu art. 55 1 k.c. [Przedsiębiorstwo - definicja]:
Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5) koncesje, licencje i zezwolenia;
6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8) tajemnice przedsiębiorstwa;
9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

 

Ustawodawca ustalił definicję przedsiębiorstwa w art. 55 1 k.c. Stosownie do niej przedsiębiorstwo ma charakter szczególnego rodzaju masy majątkowej, wyodrębnianej ze względu na funkcję, dla zrealizowania której powstało przez powiązanie z sobą różnego rodzaju rzeczy i praw. Przedsiębiorstwo jest bowiem zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, a poszczególne rodzaje składających się nań elementów zostały przykładowo wymienione w art. 55 1 k.c. Dla zidentyfikowania przedsiębiorstwa jako szczególnego rodzaju rzeczy w obrocie nie mają znaczenia okoliczności podmiotowe, a mianowicie to, że wszystkie prawa do wchodzących w jego skład elementów należy przypisać jednej osobie fizycznej lub prawnej, lecz wspomniane już takie ich zespolenie, że wszystkie one używane są w celu prowadzenia działalności, którą cechuje fachowość, podporządkowanie regułom opłacalności lub zasadzie racjonalnego gospodarowania, działanie na własny rachunek, powtarzalność działań, uczestnictwo w obrocie gospodarczym, podporządkowanie zasadom gospodarki rynkowej.

Śmierć osoby, która jednoosobowo prowadziła przedsiębiorstwo, nie musi oznaczać jego dezintegracji, prowadzącej do ustania możliwości kwalifikowania tej masy majątkowej jako przedsiębiorstwa. Wygaszenie bytu przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55 1 k.c. będzie konsekwencją zaprzestania z chwilą otwarcia spadku działalności gospodarczej na bazie składników wyodrębnionych i dotychczas w tym celu używanych przez spadkodawcę oraz braku woli jej kontynuowania przez spadkobierców, czy to osobiście, czy przez inne osoby. W takim przypadku uzasadnione byłoby opisywanie indywidualnie statusu poszczególnych rzeczy, wierzytelności i praw, stanowiących do chwili otwarcia spadku przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55 1 k.c. oraz uczynienie z nich osobno przedmiotu obrotu prawnego, w tym i umów. Każde pojedyncze prawo i wierzytelność, wchodzące dotąd w skład przedsiębiorstwa, wymagałoby wówczas podjęcia indywidualnej decyzji co do tego, jak ma być podzielone między spadkobiercami zmarłego przedsiębiorcy. Jeżeli jednak wolą spadkobierców jest zachowanie integralności przedsiębiorstwa i dalsze wykorzystywanie go w celach gospodarczych, przez nich samych lub inne osoby, to przedmiotem działu spadku mogą oni uczynić to odziedziczone przedsiębiorstwo, nie zaś poszczególne jego elementy.

 

W omawianym orzeczeniu Sąd Najwyższy stwierdził, że śmierć osoby prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą nie oznacza, że przedsiębiorstwo przez nią prowadzone przestaje istnieć. Od woli spadkobierców zależy czy będą kontynuowali działalność gospodarczą, a tym samym w dziale spadku przypadnie im odpowiedni udział w przedsiębiorstwie, czy podzielą między osoba wszystkie jego składniki. Należy przy tym pamiętać, że jeśli spadkodawca pozostawał w ustroju wspólności majątkowej z małżonkiem, to dziedziczeniu po nim podlega tylko udział w przedsiębiorstwie. Na kanwie tej sprawy Sąd Najwyższy dokonał wykładni art. 551 k.c. wskazując, że przedsiębiorstwo ma charakter szczególnego rodzaju masy majątkowej, wyodrębnianej ze względu na funkcję, dla zrealizowania której powstało przez powiązanie z sobą różnego rodzaju rzeczy i praw. Przedsiębiorstwo jest bowiem zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, a poszczególne rodzaje składających się nań elementów zostały przykładowo wymienione w art. 551 k.c. Dla zidentyfikowania przedsiębiorstwa jako szczególnego rodzaju rzeczy w obrocie nie mają znaczenia okoliczności podmiotowe, a mianowicie to, że wszystkie prawa do wchodzących w jego skład elementów należy przypisać jednej osobie fizycznej lub prawnej, lecz takie ich zespolenie, że wszystkie one używane są w celu prowadzenia działalności, którą cechuje fachowość, podporządkowanie regułom opłacalności lub zasadzie racjonalnego gospodarowania, działanie na własny rachunek, powtarzalność działań, uczestnictwo w obrocie gospodarczym, podporządkowanie zasadom gospodarki rynkowej.

 

#prawospadkowe #dział spadku #Adviser1989

Sprawdź pozostałe nasze wpisy

Wstecz
Prawo spadkowe 02.04.2024
[Prawo spadkowe] Czy złożenie przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka?

[Prawo spadkowe] Czy złożenie przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka? Między innymi w tej sprawie wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale podjętej w dniu 22 maja 2018 r. w sprawie pod sygn. akt III CZP 102/17, publ. w OSNC z 2018 r., Nr 12, poz. 110. [Inheritance law] Is the submission by parents on behalf of a minor child of a declaration of rejection of inheritance in accordance with Polish inheritance law an act that goes beyond the scope of ordinary management of the child's property? Among other things, the Supreme Court commented on this matter in the resolution adopted on May 22, 2018 in the case under ref. no. no. III CZP 102/17, published in OSNC of 2018, No. 12, item 110. kancelaria prawna polska gdynia gdańsk pomorze sopot postępowanie spadkowe dział spadku odrzucenie spadku radca prawny adwokat kancelaria prawa spadkowego postępowanie spadkowe w polsce adwokat pod spraw spadkowych dziedziczenie prawnik adwokat radca prawny law firm Poland Gdynia Gdańsk Pomerania Sopot inheritance proceedings inheritance division rejection of inheritance legal advisor lawyer inheritance law firm inheritance proceedings in Poland lawyer in inheritance matters inheritance lawyer attorney legal advisor

Czytaj dalej