[Prawo spółek handlowych] Czy niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości może spowodować odpowiedzialność karną członków zarządu sp. z o.o.?
Zgodnie z art. 10 w zw. z 21 ust 1 i 2 ustawy prawo upadłościowe członek zarządu spółki jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym spółka stała się niewypłacalna zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeżeli tego nie zrobi może ponieść odpowiedzialność cywilną, za zobowiązania spółki, całym swoim majątkiem na podstawie art. 299 kodeksu spółek handlowych oraz odpowiedzialność karną na podstawie art. 586 kodeksu spółek handlowych.
Czym jest niewypłacalność?
Określenie momentu w którym dłużnik staje się niewypłacalny jest niezwykle ważne z punktu widzenia niniejszego opracowania ponieważ w tym właśnie momencie aktualizuje się obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którego niewykonanie skutkuje odpowiedzialnością karną. Jak wskazuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 listopada 2011 r. wydanym w sprawie o sygn. akt V KK 226/11 (opubl. w SIP LEX nr 1124789) niewypłacalność to sytuacja, w której dłużnik nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań (art. 11 ust. 1 pr. up.). Dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące. (art. 11 ust. 2 pr. up.). Nie chodzi tu o przejściowy brak środków finansowych, lecz o taki stan majątku, że pasywa przewyższają aktywa lub brak jest możliwości zbycia aktywów celem zapłaty długów. Jak wskazuje M. Kuklik zgodnie z art. 11 ust. 1a pr. up. domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza 3 miesiące.” M. Kulik [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX/el. 2021, art. 300.
Jaką karę może ponieść zarząd za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości?
Zgodnie z art. 586 kodeksu spółek handlowych kto, będąc członkiem zarządu spółki albo likwidatorem, nie zgłasza wniosku o upadłość spółki handlowej pomimo powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki - podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Czy podjęcie uchwały o kontynuacji działalności gospodarczej na podstawie art. 233 k.s.h. wyłącza odpowiedzialność karną?
Okoliczność, iż zgromadzenie wspólników (walne zgromadzenie) podejmie uchwałę o kontynuacji działalności gospodarczej, nie wyłącza odpowiedzialności karnej z art. 586 k.s.h. członka zarządu spółki, który nie wystąpił w terminie ze stosownym wnioskiem. A. Kidyba [w:] Komentarz aktualizowany do art. 301-633 Kodeksu spółek handlowych, LEX/el. 2021, art. 586. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 13 grudnia 2012 r. wydanym w sprawie o sygn. akt. II AKa 103/12 (opubl. w SIP LEX nr 12376290) „Okoliczność, iż zgromadzenie wspólników (walne zgromadzenie) podejmie uchwałę o kontynuacji działalności gospodarczej, nie wyłącza odpowiedzialności karnej z art. 586 k.s.h. członka zarządu spółki, który nie wystąpił w terminie ze stosownym wnioskiem.”
Czy członek zarządu może uchylić się od odpowiedzialności karnej gdy nie wiedział o stanie finansów spółki?
Monitorowanie stanu finansowego spółki stanowi podstawowy obowiązek członków zarządu. Jak wskazuje A. Kidyba „na zarządzie spoczywa obowiązek monitorowania spraw spółki i oceny, czy dochodzi do krótkotrwałego wstrzymania płacenia długów na skutek przejściowych trudności czy też dochodzi do zaprzestania płacenia długów w sposób trwały. A. Kidyba [w:] Komentarz aktualizowany do art. 1-300 Kodeksu spółek handlowych, LEX/el. 2021, art. 299. Pogląd ten podzielił Sąd Apelacyjny w Katowicach w orzeczeniu z dnia 12 września 2019 r. wydanym w sprawie o sygn. akt V AGa 487/18 (opubl. w SIP LEX nr 2775757) „Członkom zarządu powinien być znany na bieżąco stan finansów spółki, a co za tym idzie możliwość zaspokojenia długów.” W tym samym tonie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 28 listopada 2014 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 1158/14 (opubl. w SIP LEX nr 1659060) „przyjęcie na siebie obowiązków związanych ze sprawowaniem funkcji w zarządzie podmiotu korporacyjnego, jakim jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością rodzi po stronie osób, które ją przyjęły, niezależnie od motywów, którymi się kierowały, nakaz stałego zainteresowania, nadzoru i pieczy nad sposobem działania przedsiębiorstwa spółki, w tym także, stanu jej finansów. Zatem członkowie zarządu nie mogą uwolnić się od odpowiedzialności karnej twierdząc, że nie wiedzieli o złym stanie finansowym spółki