[Prawo budowlane] Czym jest FIDIC? – istotne informacje o warunkach kontraktowych w prawie budowlanym.
Udostepnij
Jest to bardzo często zadawane pytanie w praktyce: „Czym jest ten FIDIC”, jakie są konsekwencje zwarcia umowy w oparciu o FIDIC?
FIDIC to warunki kontraktowe opracowane, które po raz pierwszy zostały opublikowane w 1957 roku przez Międzynarodową Federację Inżynierów Konsultantów (FIDIC), które powszechnie, globalnie stosowane, również w Polsce. Obecnie stosowane są warunki kontraktowe FIDIC z 12 czerwca 2022 r.
Z prawniczego i praktycznego punktu widzenia, najistotniejsza jest kwestia stosowania warunków kontraktowych jako źródła prawa budowlanego przy sądowej wykładni warunków kontraktowych FIDIC.
Warunki kontraktowe FIDIC podzielone są ze względu na rodzaje wzorców umownych i ich przeznaczenie, na książki w różnych kolorach, i tak:
Czerwona Książka FIDIC (Red Book FIDIC) - określa warunki kontraktowe dla budowy w zakresie robót inżynieryjno-budowlanych i projektowych przez zamawiającego, co oznacza, że wykonawca realizuje roboty budowlane na podstawie projektu dostarczonego przez zamawiającego (inwestora), co nie wyłącza sytuacji, że roboty będą obejmować pewne elementy prac projektowych;
Żółta Książka FIDIC (Yellow Book FIDIC) - określa warunki kontraktowe dla urządzeń elektrycznych, mechanicznych oraz projektowania i robót budowlanych lub inżynieryjnych, co oznacza, ze wykonawca projektuje i dostarcza urządzenia, a także inne roboty zgodnie z wymaganiami zamawiającego (inwestora);
Zielona Książka FIDIC (Green Book FIDIC) - określa warunki robót budowlanych i inżynieryjnych dla inwestycji o niewielkiej wartości do 500.000,00 euro, Jako taki przeznaczony jest do stosowania przy realizacji prostych i powtarzalnych inwestycji, realizowanych w krótkim czasie, które nie wymagają ścisłej regulacji;
Srebrna Książka FIDIC (Silver Book FIDIC) - określa warunki realizacji w formule EPC, czyli tzw. realizacji robót "pod klucz". Warunki te są przeznaczone dla realizacji kompleksowych inwestycji, które wymagają wysokiego stopnia pewności co do ostatecznej ceny i terminu realizacji (zakończenia) inwestycji. Wykonawca przy realizacji inwestycji w trybie EPC, ponosi całkowitą odpowiedzialność za roboty budowlane (wykonawstwo) oraz prace projektowe. Zamawiający (inwestor) w trybie realizacji inwestycji jako EPC ponosi odpowiedzialność z niewielkim zakresie.
Zielona Książka FIDIC
Warunki kontraktowe FIDIC w umowach budowlanych
Warunki kontraktowe FIDIC to powszechnie uznane międzynarodowe standardy - wzorce kontraktowe umów o prace projektowe oraz o roboty budowlane - opracowywane przez Międzynarodową Federację Inżynierów Konsultantów FIDIC (Fédération Internationale des Ingénieurs-Conseils), których członkiem jest również jest polskie Stowarzyszenie Inżynierów, Doradców i Rzeczoznawców. FIDIC opisują przebieg inwestycji budowlanych opartych na wzajemnych obowiązkach i relacjach zamawiającego jako inwestora oraz wykonawcy jako realizującego budowę, jak i inżyniera kontraktu jako administratora przedsięwzięcia. W przypadku przyjęcia dla realizacji kontraktu warunków FIDIC oraz warunków szczegółowych, FIDIC stają się integralną częścią tej umowy, a ich postanowienia stają się wiążące dla wszystkich stron, tj. zamawiającego - inwestora oraz wykonawcy. Tym samym dla oceny czy zamówienie zostało wykonane w sposób prawidłowy należy stosować - w zakresie braku sprzeczności z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa krajowego - klauzule warunków kontraktowych FIDIC (zob. wyrok SN z dnia 13 września 2017 r., w sprawie pod sygn. akt IV CSK 578/16, publ. OSP z 2019 r., nr 1 poz. 2). .
Należy przy tym pamięć, iż przyjęcie warunków kontaktowych FIDIC jako stosowanych przy wykonywaniu umowy następuje na podstawie zasady swobody umów uregulowanej w treści art. 3531 Kodeksu cywilnego przeniosły.
Warunki kontraktowe FIDIC w żadnym przypadku nie mogą być traktowane jako mające walor norm prawa międzynarodowego. Oznacza to, że wykładnia zamieszczonych w nich postanowień, włączonych do treści wiążącej strony umowy, jest dokonywana zgodnie z regułami wykładni prawa dla umowy. Oznacza to, że przypadku stosowania prawa polskiego, umowa będzie interpretowana według oświadczeń woli i postanowień umowy, określonymi w art. 56 oraz 65 § 1 i 2 k.c. (zob. wyrok SM z dnia 19 marca 2015 r. w sprawie pod sygn. akt IV CSK 443/14, publ. w SIP Lex pod nr 1656288).
Zakres regulacji warunków kontraktowych FIDIC
Warunki kontraktowe FIDIC regulują takie kwestie związane z umową jak:
przedmiot i zakres umowy,
strony umowy (inwestora i wykonawcy),
kolejność pierwszeństwa dokumentów,
możliwość dokonania cesji umowy,
poufność warunków umowy,
obowiązki i uprawnienia inżyniera oraz zmianę osoby inżyniera,
Obmiary i wycena / Próby eksploatacyjne (Żółta Książka FIDIC)
Zmiany i korekty
Cena kontraktowa i warunki płatności
Rozwiązanie kontraktu przez Zamawiającego (Inwestora)
Zawieszenie i wypowiedzenie kontraktu przez Wykonawcę
Ryzyko i odpowiedzialność
Ubezpieczenie
Siła wyższa (vis major)
roszczenia, spory, arbitraż
Podstawowe definicje warunków kontraktowych FIDIC
Kontrakt - to akt umowy wraz z takimi dokumentami jak: List Zatwierdzający, Oferta Ogólne Warunki Kontraktowe FIDIC, Specyfikacja inwestycji, Rysunki, Wykazy, oraz inne dokumenty lub propozycje w zależności od wybranego trybu realizacji inwestycji (np. w przypadku Żółtych warunków FIDIC zawarte w Kontrakcie będą również propozycje projektowe wykonawcy);
List Zatwierdzający - list w którym Zamawiający (Inwestor) formalnie przyjmuje (zatwierdza) ofertę przedstawioną przez wykonawcę;
Wymagania Zamawiającego (Inwestora) - dokument stanowiący integralną część kontrakty, w którym został ustalony cel, zakres, projekt i inne kryteria techniczne robót budowlanych;
Zabezpieczenie wykonania - zabezpieczenie dokonane zgodnie z klauzulą 4.2.;
Kwota warunkowa - kwota określona w Kontrakcie jako kwota tymczasowa, przeznaczona na zapłatę za część robót lub dostarczenie urządzeń, materiałów budowlanych, czy usług zgodnie z klauzulą 13.5.;
Kwota zatrzymana - kwoty zatrzymane przez Zamawiającego (inwestora) zgodnie z klauzulą 14.3. lub wypłaconych zgodnie z klauzulą 14.9.;
Podwykonawca - to każda osoba, w tym następca prawny takiej osoby, która została wymieniona w Kontrakcie jako podwykonawca lub wyznaczona jako podwykonawca do wykonywania części robót.
Interpretacja postanowień warunków kontraktowych FIDIC
Dyrektywy interpretacyjne wykładni oświadczeń woli zawarte w art. 65 k.c. odnoszą się zarówno do wszystkich kategorii czynności prawnych (§ 1), jak i wyłącznie do umów (§ 2 k.c.). Konsekwencją tego unormowania jest konieczność dokonania wykładni umów na trzech poziomach, tj. ustalenia literalnego brzmienia umowy, ustalenia treści oświadczeń woli przy zastosowaniu reguł określonych w art. 65 § 1 k.c. oraz ustalenie sensu złożonych oświadczeń woli poprzez odwołanie się do zgodnego zamiaru stron i celu umowy.
Wątpliwości interpretacyjne, które nie dają się usunąć w drodze ogólnych dyrektyw wykładni oświadczeń woli, powinny być rozstrzygnięte na niekorzyść strony, która zredagowała tekst je wywołujący (in dubio contra proferentem). Ryzyko nie dających się usunąć w drodze ogólnych dyrektyw wykładni oświadczeń woli niejasności tekstu umowy powinna ponieść ta strona, która tekst zredagowała (zob. wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2016 r. w sprawie pod sygn. akt I CSK 306/15, publ. w SIP Lex pod nr 2032362).
Spory wynikające z umów do których stosuje się warunki FIDIC
Klauzula 20 warunków kontraktowych FIDIC reguluje postępowanie dotyczące rozwiązywania sporów i arbitrażu. Zgodnie z tą klauzulą, spory w pierwszej kolejności rozpoznawane są przez powołany przez strony Komitet Menedżerski (ang. Comittee of Senior Executives – CSE) lub w arbitrażu.
Należy, przy tym pamiętać, że CSE (ang. Comittee of Senior Executives), jako komisja rozjemcza, nie ma statusu sądu polubownego (zob. wyrok SN z dnia 12 stycznia 2012 r. w sprawie pod sygn. akt IV CSK 219/11, publ. w w SIP Lex pod nr 1130303).
Rozstrzygniecie sporu wynikajacego z umowy zwartej na warukach kontraktowych FIDIC przez Sąd Powszechny
Niemniej, należy pamiętać, że każda, ze stron umowy zawartej w oparciu o warunki kontraktowe FIDIC, która zastrzega zapis na sąd polubowny i udział mediatorów w razie problemów z ich ustanowieniem ma prawo przekazania sprawy do rozstrzygnięcia przez sąd. Tak więc, spory rozpatrywane w pierwszej kolejności powinny być zgodnie z warunkami kontraktowymi FIDIC przez powołany Komitet Menedżerski (CSE), zwany również Komisją Rozjemstwa w sporach, a w przypadku braku zgody co do jej decyzji każda ze stron może kierować spór na drogę postępowania sądowego.
Przy zawieraniu umów na warunkach kontraktowych FIDIC, podobnie jak przy innych umowach zawieranych według prawa polskiego, należy pamiętać, że przy interpretacji postanowień umownych, celem wykładni jest ustalenie rzeczywistej treści zawartej umowy, a nie zmiana jej postanowień. Pamiętać przy tym należy, że warunki kontraktowe FIDIC stanowią integralną cześć zawartej umowy, co wiąże się z określoną treści umowy, która reguluje prawa i obowiązku stron (zob. m.in. wyrok SN z dnia 27 września 2013 r. w sprawie pod sygn. akt I CSK 748/12, publ. w OSNC z 2014 r. Nr 6, poz. 67).
Z powodzeniem, doradzaliśmy naszemu klientowi Trenerowi Czesławowi Michniewiczowi w negacjach przy zawarciu kontraktu trenerskiego jako Głównego Trenera klubu piłkarskiego نادي أبها السعودي - Abha Saudi Club. Trener Czesław Michniewicz wraz ze swoim sztabem trenerskim, będzie prowadził pierwszy zespół oraz koordynował zespół U23 Klubu ABHA F.C. Klub obecnie występuje w Saudi Professional League, najwyższej klasie saudyjskiej piłki nożnej. Trenerowi życzymy powodzenia i kolejnych sukcesów sportowych! We have successfully advised our Client - Mr. Czesław Michniewicz –licensed UEFA Pro football coach in the negations of the conclusion of a sports contract as the Head Coach of the ABHA Football Club. Mr. Czesław Michniewicz with his coaching staff, will manage the first team and coordinate the U23 team of the ABHA Football Club. ABHA F.C. is currently playing in the Saudi Professional League, the highest tier of Saudi football. We wish the Coach good luck and further sports success! prawo sportowe kancelaria prawo sportowe prawnik prawo sportowe prawnik sports law poland sports law football law attorney poland sports law law firm coach contracts lex sportiva sports law attorney poland sports contracts football contracts prawo sportowe sports law poland polish sports law poland sports law poland prawo sportowe gdynia prawo sportowe kancelaria
Sąd podniósł, że poza procesowymi przypadkami wygaśnięcia zapisu na sąd polubowny, umowa o arbitraż mogłaby utracić moc także z przyczyn materialnoprawnych z uwagi na potrzebę stosowania w drodze analogii bądź wprost niektórych przepisów kodeksu cywilnego o czynnościach prawnych. Przyjmując, że zapis na sąd polubowny nie jest równoznaczny z rezygnacją z ochrony sądowej, jednym z założeń skuteczności tej czynności musi być dostępność alternatywnego forum uzgodnionego przez strony, a inaczej rzecz ujmując - możliwość uzyskania efektywnej ochrony prawnej przed sądem polubownym. Wyrazem relacji między skutecznością zapisu na sąd polubowny a rzeczywistą możliwością uzyskania ochrony prawnej przed sądem wskazanym w zapisie jest art. 1168 k.p.c., który określa niektóre przypadki utraty mocy zapisu, związane z niemożnością rozpoznania sprawy przez sąd polubowny oznaczony w zapisie lub w określonym przez strony składzie (por. także art. 1195 § 4 k.p.c.). Przepis ten ma wprawdzie dyspozytywny charakter, nie oznacza to jednak, że strony zapisu mogą wyłączyć skutek utraty mocy zapisu uzgadniając np., iż zapis zachowuje skuteczność, mimo wystąpienia okoliczności, o których mowa w art. 1168 § 1 i 2 bądź art. 1195 § 4 k.p.c. W razie wystąpienia tych okoliczności uzgodnienie takie byłoby równoznaczne ze zrzeczeniem się ochrony sądowej w ogólności, co nie mieści się w konstrukcji umowy procesowej, jaką jest zapis na sąd polubowny. Strony mogą natomiast określić np. innych arbitrów na wypadek, gdyby pełnienie funkcji przez arbitrów wskazanych w pierwszej kolejności okazało się niemożliwe. W braku możliwości zwolnienia od obowiązku poniesienia opłat, które wiążą się z wszczęciem i przeprowadzeniem postępowania arbitrażowego, obowiązek poniesienia tych kosztów może stanowić przeszkodę czyniącą dostęp do sądu polubownego faktycznie niemożliwym. Za zasadne należy w konsekwencji uznać stanowisko, że stan obiektywnej niemożności poniesienia przez powoda kosztów, których wyłożenie jest konieczne do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania przed sądem polubownym, nie prowadzi wprawdzie do utraty mocy wiążącej zapisu (art. 1168 § 2 k.p.c.), może jednak pociągać za sobą niewykonalność zapisu w rozumieniu art. 1165 § 2 k.p.c. Wymaganie, aby niemożność poniesienia kosztów postępowania przed sądem polubownym miała charakter trwały, należy zatem rozumieć w ten sposób, że chodzi o stan obiektywnie istniejący w chwili orzekania, stanowiący podstawę rozstrzygnięcia sądu. Uznanie zapisu za niewykonalny nie jest równoznaczne z utratą jego mocy, toteż zapis ten może w przyszłości stać się podstawą odrzucenia pozwu w innych postępowaniach, jeżeli niemożność poniesienia kosztów postępowania przed sądem polubownym ustanie. Jeżeli jednak sąd państwowy, kierując się sytuacją istniejącą w chwili orzekania, oddalił prawomocnie zarzut zapisu na sąd polubowny (art. 222 k.p.c.), to przyszłe korzystne zmiany sytuacji majątkowej strony, która wytoczyła powództwo, nie mogą rzutować na utrwaloną prawomocnym postanowieniem właściwość sądu państwowego do rozstrzygnięcia sprawy, a jedynie na potrzebę cofnięcia zwolnienia od kosztów sądowych (art. 110 u.k.s.c.), jeżeli zwolnienie takie zostało udzielone. Postępowanie strony, która w odpowiedzi na zarzut zapisu na sąd polubowny powołuje się na niewykonalność zapisu, spowodowaną jej własnymi, celowymi, działaniami, podlega ocenie z punktu widzenia reguł dobrej wiary i nadużycia prawa procesowego (art. 3 i art. 41 k.p.c.). Dotyczy to wszystkich przypadków niewykonalności zapisu, bez względu na przyczyny, które stanowią jej podstawę. Ocena taka musi jednak bazować na okolicznościach konkretnej sprawy, a dopuszczalność jej przeprowadzenia, a niekiedy wręcz jej konieczność, nie podważa ogólnego założenia, według którego niewykonalność zapisu w rozumieniu art. 1165 § 2 k.p.c. może mieć podstawę także w niemożności poniesienia kosztów wszczęcia i przeprowadzenia postępowania arbitrażowego. Niewykonalność zapisu na sąd polubowny (art. 1165 § 2 k.p.c.) może wynikać z niemożności poniesienia kosztów arbitrażu. Kancelaria Prawa Sportowego: adviser.law Nasza kancelaria specjalizuje się w prawie sportowym, oferując kompleksową obsługę prawną dla sportowców, klubów, federacji oraz innych podmiotów związanych ze światem sportu. Zespół doświadczonych prawników, posiadających wiedzę i doświadczenie w tej dziedzinie, świadczy usługi w zakresie negocjacji umów sponsorskich, praw obrazu, praw autorskich, a także w sprawach dyscyplinarnych i sporach przed sądami sportowymi. Naszym celem jest zapewnienie kompleksowego wsparcia prawnego, pozwalającego naszym klientom osiągnąć sukces w świecie sportu, jednocześnie chroniąc ich interesy i prawa. Our law firm specializes in sports law, providing comprehensive legal services for athletes, clubs, federations, and other entities associated with the world of sports. Our team of experienced lawyers, equipped with knowledge and expertise in this field, offers services ranging from negotiating sponsorship agreements, image rights, copyright, to handling disciplinary matters and disputes before sports tribunals. Our goal is to provide comprehensive legal support, enabling our clients to succeed in the world of sports while protecting their interests and rights.
Wstecz 
