Wstecz
Prawo rodzinne 01.07.2024

[Prawo majątkowe] Podział majątku wspólnego małżonków, czy Sąd może ustalić nierówne udziały w majątku wspólnym na rzecz jego z byłych małżonków?

Podział majątku wspólnego małżonków byłych lub obecnych, a kwestia ustalenia ich udziałów | Kancelaria prawna w Gdyni - ADVISER Armknecht i Partnerzy

Zgodnie z brzmieniem art. 43 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.), zasadą jest, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z takim żądaniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji. Kwestia ta została wyjaśniona przez Sąd Najwyższy w postanowieniu wydanym w dniu 7 czerwca 2024 r. w sprawie pod sygn. akt I CSK 896/23.

 

Jakie są istotne kwestie związane z podziałem majatku wspólnego? | Kancelaria prawna w Gdyni - ADVISER Armknecht i Partnerzy

Podział majątku wspólnego to proces, który polega na rozdzieleniu majątku zgromadzonego przez małżonków podczas trwania ich związku małżeńskiego, w wyniku rozwodu lub separacji. W Polsce, w przypadku małżeństw, domyślnie obowiązuje wspólność majątkowa, co oznacza, że wszystkie dobra nabyte w trakcie trwania małżeństwa stanowią wspólną własność obojga małżonków, a ich udziały w tym majątku co do zasady są równe. Niemniej, każda sprawa o podział majątku jest indywidualna i wymaga ustalenia istotnych kwestii, takich jak: jakie składniki wchodzą w skład majątku wspólnego, a które podlegają wyłączeniu i stanowią odrębną własność jego z małżonków i wchodzą w skład majątku osobistego małżonka, sposobów podziału tego majątku i woli stron co do dokonania podziału majątku zgromadzone w trakcie trwania wspólności majątkowej, wyceny tego majątku i dokonana ewentualnych rozliczeń np. nakładów na ten majątek.  

 

  • Ustalanie składników majątku wspólnego: pierwszym krokiem jest określenie, które elementy majątku wchodzą w skład wspólności majątkowej. Mogą to być m.in. nieruchomości, samochody, oszczędności, inwestycje, meble, sprzęt AGD i RTV oraz inne ruchomości nabyte w czasie trwania małżeństwa.
  • Wyłączenia z majątku wspólnego: niektóre składniki majątku mogą być wyłączone z majątku wspólnego i stanowić majątek osobisty jednego z małżonków, np. przedmioty nabyte przed zawarciem małżeństwa, spadki, darowizny otrzymane przez jednego z małżonków czy też odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu.
  • Sposoby podziału majątku: podział majątku może nastąpić na drodze umowy między małżonkami (tzw. umowny podział majątku) lub w przypadku braku porozumienia – poprzez postępowanie sądowe. Umowny podział majątku wymaga zgodnej woli obu stron i może być sporządzony w formie aktu notarialnego, szczególnie gdy w skład majątku wchodzi nieruchomość.
  • Równość udziałów: zasadą jest, że udziały małżonków w majątku wspólnym są równe. Jednakże, sąd może zadecydować o nierównym podziale majątku, biorąc pod uwagę istotne przyczyny, takie jak wkład każdego z małżonków w zgromadzenie majątku, nakład pracy, wychowanie dzieci czy też współpracę na rzecz rodziny.
  • Wycena majątku: przed podziałem majątku konieczna jest jego wycena, aby określić wartość poszczególnych składników. W przypadku sporów, wyceny może dokonać biegły rzeczoznawca powołany przez sąd.
  • Rozliczenia finansowe: jeżeli podział majątku nie jest równy (np. jeden z małżonków otrzymuje więcej składników majątku o większej wartości), może zostać ustalone wyrównanie w formie spłaty lub dopłaty.


Podział majątku wspólnego, do którego najczęściej dochodzi w następstwie rozwodu, czyli orzeczonego przez Sąd rozwiązania małżeństwa w następstwie zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego, to proces wymagający dokładnej analizy i znajomości przepisów prawa. Warto skorzystać z pomocy doświadczonego radcy prawnego lub adwokata, specjalizującego się w sprawach o podział majątku wspólnego, który pomoże w ustaleniu najlepszej strategii działania i reprezentacji interesów klienta w postępowaniu podziałowym.

 

W tym wpisie wyjaśniamy na kanwie postanowienia Sądu Najwyższego, wydanym w dniu 7 czerwca 2024 r. w sprawie pod sygn. akt I CSK 896/23, kwestię ustalenia przez Sąd nierównych udział ze względu na ważne powody w rozumieniu art. 43 § 2 k.r.o.

Czy ważne powody mogą stanowić podstawę do ustalenia przez Sąd nierównych udziałów majątku wspólnym? | Kancelaria prawna w Gdyni - ADVISER Armknecht i Partnerzy - radca prawny Gdynia

W sprawie pod sygn. akt I CSK 896/23, Sąd Najwyższy, rozpatrzył kwestię ustalenia nierównych udziałów w następstwie skargi kasacyjnej złożonej przez byłego małżonka. Skarga ta, została przez niego złożona wobec oddalenia apelacji byłego małżonka od postanowienia Sądu Rejonowego dla Sąd Rejonowy dla Krakowa - Krowodrzy w Krakowie w sprawie z jego wniosku o podział majątku wspólnego w treści, którego Sąd ustalił nierówne udziały w majątku wspólnym małżonka - wnioskodawcy (30%) i małżonki - uczestniczki postępowania (70%). 

Sąd Najwyższy, stwierdził, że problematyka związana z podziałem majątku wspólnego byłych małżonków, w tym przesłanek ustalenia przez Sąd nierównych udziałów w majątku wspólnym małżonków nie jest nowa i była już przedmiotem licznych orzeczeń Sądu Najwyższego oraz wypowiedzi piśmiennictwa (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z 24 kwietnia 2013 r., IV CSK 553/12, OSNC-ZD 2014, Nr B, poz. 24 i z 6 kwietnia 2005 r., III CK 469/04). podstawa do ustalenia nierównych udziałów jaką są ważne powody w rozumieniu art. 43 § 2 k.r.o., oceniane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego, sprzeciwiają się przyznaniu jednemu z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, co do której powstania się on nie przyczynił. Natomiast sama ocena ważnych powodów uwzględnia nie tylko aspekt majątkowy, ale również etyczny i wymaga uwzględnienia zasad współżycia społecznego (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z 22 września 1997 r., II CKN 306/97 oraz z 21 listopada 2002 r., III CKN 1018/00).

 

W utrwalonej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego, przyjmuje się, że przy ustalaniu nierównych działów w majątku współnym nie chodzi tu o winę w rozkładzie pożycia, ale o winę odnoszoną do nieprzyczyniania się do powstania majątku wspólnego lub przyczyniania się w mniejszym stopniu, niż to wynika z możliwości małżonka (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z 8 lutego 2018 r., II CNP 11/17 i z 7 czerwca 2000 r., III CKN 455/00). Ważnym powodem jest w szczególności naganne postępowanie małżonka, przeciwko któremu jest skierowane żądanie ustalenia nierównych udziałów, polegające na tym, że w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniał się on do powstania majątku wspólnego lub trwonił wspólne środki na zaspokajanie własnych potrzeb, w tym alkohol, uszczuplając w ten sposób zasoby ze szkoda dla interesów rodziny (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z 26 listopada 1973 r., III CRN 227/73, OSNCP 1974, poz. 189 oraz z 2 października 1997 r., II CKN 348/97).

W tej sprawie, istotnym aspektem, stanowiącym podstawę do ustalenia przez Sąd nierównych udziałów w majątku wspólnym,było zachowanie byłego małżonka polegające na zawinionym niepodejmowaniu zatrudnienia lub utracie pracy po krótkim czasie, przeznaczanie wspólnych pieniędzy na alkohol i papierosy, niełożeniu alimentów, przerzucaniu ciężaru utrzymania rodziny, w tym pięciorga dzieci na barki byłej żony, która pracując zarobkowo prowadziła jednocześnie gospodarstwo domowe bez jakiegokolwiek wsparcia ze strony byłego małżonka. Sąd te okoliczności ocenił jako istotne uszczuplenie majątku wspólnego z przyczyn leżących po stronie byłego małżonka.

 

Potrzebujesz pomocy prawnika w sprawie o podział majątku?
Poznaj naszą ofertę dla klientów indywidualnych w sprawach prywatnych: osobistych oraz rodzinnych i skontaktuj się z nami!

Sprawdź pozostałe nasze wpisy

Wstecz
Prawo spadkowe
[Prawo spadkowe] Pełnomocnictwo niegasnące w przypadku śmierci mocodawcy - kluczowe zagadnienia i orzeczenia sądów

[Prawo spadkowe] Czy spadkodawca może udzielić pełnomocnictwa niewygasającego po jego śmierci (pełnomocnictwo na wypadek śmierci)? | Adviser Armknecht i Partnerzy radcowie prawnie w Gdyni prawo spadkowe kancelaria prawna w Gdyni kancelaria prawa spadkowego prawo spadkowe Nie każde pełnomocnictwo wygasa z mocy prawa wraz ze śmiercią spadkodawcy. Warto wiedzieć, które pełnomocnictwa nie muszą wygasać i jakich czynności mogą one dotyczyć. Podsumowując należy stwierdzić, że ani ustawodawca ani Sąd Najwyższy nie wskazali wprost w jakiej sytuacji udzielenie pełnomocnictwa niegasnącego jest dopuszczalne, a w jakiej nie można takowego udzielić. Każdy przypadek należy zatem rozpatrywać indywidualnie, posługując się wytycznymi jakie sformował Sąd Najwyższy. W pierwszej kolejności należy zbadać czy mocodawca w treści pełnomocnictwa wskazał, że nie wygasa ono w razie jego śmierci, następnie ustalić czy czynność jakiej ma dokonać pełnomocnik dotyczy praw i obowiązków majątkowych czy niemajątkowych, ściśle związanych z osobą spadkodawcy, oraz czy wygasają one w skutek śmierci mocodawcy. Należy także ustalić czy dokonanie czynności jest na korzyść czy na niekorzyść spadkobierców, a na końcu przeanalizować jaki wpływ dokonanie tej czynności ma na sytuację prawną osób trzecich. Podstawa prawna: ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U. 1964 Nr 16 poz. 93 #pełnomocnictwoniegasnące #pełnomocnik #mocodawca #śmierćmocodawcy #spadkobiercy #działaniewimieniumocodawcy #prawaiobowiązkimajątkowe #orzeczeniaSN #AdviserArmknecht&Partners #adviser1989

Czytaj dalej