Odpowiedzi na to pytanie, czy można odmówić zapłaty zachowku gdy jest to sprzeczne z poczuciem sprawiedliwości, udzielił Sąd Najwyższy w wydanym postanowieniu z dnia 29 grudnia 2021 r. wydanym w sprawie pod sygn. akt III CSK 159/21 (publ. w SIP Lex nr 3327075). Wówczas Sąd Najwyższy wskazał, że może dojść do oddalenia powództwa o zapłatę zachowku ze względu na jego sprzeczność z zasadami współżycia społecznego lub jego obniżenia j, jednocześnie wskazują, że jest to sytuacja wyjątkowa.
Dopuszczalne jest także całkowite pozbawienie prawa do zachowku wyłączonego z dziedziczenia ustawowego spadkobiercy w wyniku zastosowania przepisu art. 5 k.c. (nadużycie prawa podmiotowego), w sytuacji, gdy uprawniony do zachowku naużywa swoich praw względem zobowiązanego, lub taka sytuacja miała miejsce w przeszłości.
Innymi słowy osoba, która otrzymała majątek po zmarłym na podstawie testamentu nie będzie zobowiązana do zapłaty zachowku krewnym spadkodawcy, o ile ich postawa była lub jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Każda z sytuacji oceniana jest przez sąd rozpoznający sprawę indywidualnie. Nie można wskazać zamkniętego katalogu sytuacji w których obowiązek zapłaty zachowku nie istnieje. Można się jednak posłużyć orzeczeniami wcześniej wydanymi przez sądy, zwłaszcza Sąd Najwyższy.