[Prawo spadkowe] Czy złożenie przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka? Między innymi w tej sprawie wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale podjętej w dniu 22 maja 2018 r. w sprawie pod sygn. akt III CZP 102/17, publ. w OSNC z 2018 r., Nr 12, poz. 110. [Inheritance law] Is the submission by parents on behalf of a minor child of a declaration of rejection of inheritance in accordance with Polish inheritance law an act that goes beyond the scope of ordinary management of the child's property? Among other things, the Supreme Court commented on this matter in the resolution adopted on May 22, 2018 in the case under ref. no. no. III CZP 102/17, published in OSNC of 2018, No. 12, item 110. kancelaria prawna polska gdynia gdańsk pomorze sopot postępowanie spadkowe dział spadku odrzucenie spadku radca prawny adwokat kancelaria prawa spadkowego postępowanie spadkowe w polsce adwokat pod spraw spadkowych dziedziczenie prawnik adwokat radca prawny law firm Poland Gdynia Gdańsk Pomerania Sopot inheritance proceedings inheritance division rejection of inheritance legal advisor lawyer inheritance law firm inheritance proceedings in Poland lawyer in inheritance matters inheritance lawyer attorney legal advisor
Czytaj dalej[Prawo spadkowe] Czy można utracić prawo do zachowku postępując sprzecznie z zasadami współżycia społecznego?
Prawo spadkowe: Kto ma prawo do zachowku?
Zachowek należy się zstępnym (dzieciom, wnukom, prawnukom) małżonkowi i rodzicom spadkodawcy, jeśli nie doszło do dziedziczenia ustawowego. Przykładem takiej sytuacji jest dziedziczenie na podstawie testamentu. Zgodnie z art. 991 kodeksu cywilnego (dalej k.c.), zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należy się połowa wartości udziału który otrzymaliby gdyby doszło do dziedziczenia ustawowego. Natomiast w sytuacji, gdy osoby te były trwale niezdolne do pracy albo jeśli zstępny jest małoletni otrzymaliby oni 2/3 wartości udziału spadkowego. Innymi słowy dzieci, dalsi zstępni, małżonek i rodzice zmarłego mogą domagać się od spadkobiercy (nieustawowego) zapłaty kwoty odpowiadającej połowie lub 2/3 tego co otrzymaliby, gdyby doszło do dziedziczenia na podstawie ustawy.
Czy można odmówić zapłaty zachowku gdy jest to sprzeczne z poczuciem sprawiedliwości?
Odpowiedzi na to pytanie, czy można odmówić zapłaty zachowku gdy jest to sprzeczne z poczuciem sprawiedliwości, udzielił Sąd Najwyższy w wydanym postanowieniu z dnia 29 grudnia 2021 r. wydanym w sprawie pod sygn. akt III CSK 159/21 (publ. w SIP Lex nr 3327075). Wówczas Sąd Najwyższy wskazał, że może dojść do oddalenia powództwa o zapłatę zachowku ze względu na jego sprzeczność z zasadami współżycia społecznego lub jego obniżenia j, jednocześnie wskazują, że jest to sytuacja wyjątkowa.
Dopuszczalne jest także całkowite pozbawienie prawa do zachowku wyłączonego z dziedziczenia ustawowego spadkobiercy w wyniku zastosowania przepisu art. 5 k.c. (nadużycie prawa podmiotowego), w sytuacji, gdy uprawniony do zachowku naużywa swoich praw względem zobowiązanego, lub taka sytuacja miała miejsce w przeszłości.
Innymi słowy osoba, która otrzymała majątek po zmarłym na podstawie testamentu nie będzie zobowiązana do zapłaty zachowku krewnym spadkodawcy, o ile ich postawa była lub jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Każda z sytuacji oceniana jest przez sąd rozpoznający sprawę indywidualnie. Nie można wskazać zamkniętego katalogu sytuacji w których obowiązek zapłaty zachowku nie istnieje. Można się jednak posłużyć orzeczeniami wcześniej wydanymi przez sądy, zwłaszcza Sąd Najwyższy.
Sąd oddalił powództwo o zapłatę zachowku w oparciu o zasady współżycia społecznego
W zakończonej sprawie, której przedmiotem było żądanie zapłaty zachowku, Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 grudnia 2021 r., (sygn. akt III CSK 159/21, publ. w SIP Lex nr 3327075) za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego uznał żądanie przez matkę zapłaty zachowku od syna w przypadku, gdy matka nie dopełniła wobec niego obowiązków rodzicielskich. Kobieta zaniedbywała syna, nie przejawiała żadnego zainteresowania jego losem, nie troszczyła się o niego, nie spełniała obowiązku alimentacyjnego oraz wyzywała syna w trakcie awantur. W tej sytuacji Sąd Najwyższy, pomimo, że powódka była uprawniona do zachowku, powołując się na zasady współżycia społecznego, uznał, że jej roszczenie o zapłatę zachowku jest bezzasadne.