Wstecz
Prawo spadkowe 14.11.2022

[Prawo spadkowe] Czy można utracić prawo do zachowku postępując sprzecznie z zasadami współżycia społecznego?

Prawo spadkowe: Kto ma prawo do zachowku?

Zachowek należy się zstępnym (dzieciom, wnukom, prawnukom) małżonkowi i rodzicom spadkodawcy, jeśli nie doszło do dziedziczenia ustawowego. Przykładem takiej sytuacji jest dziedziczenie na podstawie testamentu. Zgodnie z art. 991 kodeksu cywilnego (dalej k.c.), zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należy się połowa wartości udziału który otrzymaliby gdyby doszło do dziedziczenia ustawowego. Natomiast w sytuacji, gdy osoby te były trwale niezdolne do pracy albo jeśli zstępny jest małoletni otrzymaliby oni 2/3 wartości udziału spadkowego. Innymi słowy dzieci, dalsi zstępni, małżonek i rodzice zmarłego mogą domagać się od spadkobiercy (nieustawowego) zapłaty kwoty odpowiadającej połowie lub 2/3 tego co otrzymaliby, gdyby doszło do dziedziczenia na podstawie ustawy.

Czy można odmówić zapłaty zachowku gdy jest to sprzeczne z poczuciem sprawiedliwości?

Odpowiedzi na to pytanie, czy można odmówić zapłaty zachowku gdy jest to sprzeczne z poczuciem sprawiedliwości, udzielił Sąd Najwyższy w wydanym postanowieniu z dnia 29 grudnia 2021 r. wydanym w sprawie pod sygn. akt III CSK 159/21 (publ. w SIP Lex nr 3327075). Wówczas Sąd Najwyższy wskazał, że może dojść do oddalenia powództwa o zapłatę zachowku ze względu na jego sprzeczność z zasadami współżycia społecznego lub jego obniżenia j, jednocześnie wskazują, że jest to sytuacja wyjątkowa.

Dopuszczalne jest także całkowite pozbawienie prawa do zachowku wyłączonego z dziedziczenia ustawowego spadkobiercy w wyniku zastosowania przepisu art. 5 k.c. (nadużycie prawa podmiotowego), w sytuacji, gdy uprawniony do zachowku naużywa swoich praw względem zobowiązanego, lub taka sytuacja miała miejsce w przeszłości.

Innymi słowy osoba, która otrzymała majątek po zmarłym na podstawie testamentu nie będzie zobowiązana do zapłaty zachowku krewnym spadkodawcy, o ile ich postawa była lub jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Każda z sytuacji oceniana jest przez sąd rozpoznający sprawę indywidualnie. Nie można wskazać zamkniętego katalogu sytuacji w których obowiązek zapłaty zachowku nie istnieje. Można się jednak posłużyć orzeczeniami wcześniej wydanymi przez sądy, zwłaszcza Sąd Najwyższy.

Sąd oddalił powództwo o zapłatę zachowku w oparciu o zasady współżycia społecznego

W zakończonej sprawie, której przedmiotem było żądanie zapłaty zachowku, Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 grudnia 2021 r., (sygn. akt III CSK 159/21, publ. w SIP Lex nr 3327075) za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego uznał żądanie przez matkę zapłaty zachowku od syna w przypadku, gdy matka nie dopełniła wobec niego obowiązków rodzicielskich. Kobieta zaniedbywała syna, nie przejawiała żadnego zainteresowania jego losem, nie troszczyła się o niego, nie spełniała obowiązku alimentacyjnego oraz wyzywała syna w trakcie awantur. W tej sytuacji Sąd Najwyższy, pomimo, że powódka była uprawniona do zachowku, powołując się na zasady współżycia społecznego, uznał, że jej roszczenie o zapłatę zachowku jest bezzasadne.

Sprawdź pozostałe nasze wpisy

Wstecz
Prawo pracy 04.07.2022
[Prawo pracy] Reforma prawa pracy. Zmiana przepisów kodeksu pracy już od sierpnia 2022 r. - nowe uprawnienia pracowników i obowiązki pracodawców.

Polska do początku miesiąca sierpnia bieżącego roku powinna implementować unijne regulacje w zakresie prawa pracy, konkretnie dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej oraz dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE. Zmiany obejmą m.in. takie sprawy jak: urlop opiekuńczy, wydłużenie urlopu rodzicielskiego, urlop „tacierzyński”, zasiłek macierzyński, elastyczna praca, zmiana długości umów o pracę na okres próbny, przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony, praca u kilku pracodawców. | ADVISER Armknecht & Partners, Kancelaria gdynia prawo pracy, prawo pracy, umowa o pracę, kancelaria prawa pracy gdynia, kancelaria adviser

Czytaj dalej
Prawo spadkowe
[Prawo spadkowe] Pełnomocnictwo niegasnące w przypadku śmierci mocodawcy - kluczowe zagadnienia i orzeczenia sądów

[Prawo spadkowe] Czy spadkodawca może udzielić pełnomocnictwa niewygasającego po jego śmierci (pełnomocnictwo na wypadek śmierci)? | Adviser Armknecht i Partnerzy radcowie prawnie w Gdyni prawo spadkowe kancelaria prawna w Gdyni kancelaria prawa spadkowego prawo spadkowe Nie każde pełnomocnictwo wygasa z mocy prawa wraz ze śmiercią spadkodawcy. Warto wiedzieć, które pełnomocnictwa nie muszą wygasać i jakich czynności mogą one dotyczyć. Podsumowując należy stwierdzić, że ani ustawodawca ani Sąd Najwyższy nie wskazali wprost w jakiej sytuacji udzielenie pełnomocnictwa niegasnącego jest dopuszczalne, a w jakiej nie można takowego udzielić. Każdy przypadek należy zatem rozpatrywać indywidualnie, posługując się wytycznymi jakie sformował Sąd Najwyższy. W pierwszej kolejności należy zbadać czy mocodawca w treści pełnomocnictwa wskazał, że nie wygasa ono w razie jego śmierci, następnie ustalić czy czynność jakiej ma dokonać pełnomocnik dotyczy praw i obowiązków majątkowych czy niemajątkowych, ściśle związanych z osobą spadkodawcy, oraz czy wygasają one w skutek śmierci mocodawcy. Należy także ustalić czy dokonanie czynności jest na korzyść czy na niekorzyść spadkobierców, a na końcu przeanalizować jaki wpływ dokonanie tej czynności ma na sytuację prawną osób trzecich. Podstawa prawna: ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U. 1964 Nr 16 poz. 93 #pełnomocnictwoniegasnące #pełnomocnik #mocodawca #śmierćmocodawcy #spadkobiercy #działaniewimieniumocodawcy #prawaiobowiązkimajątkowe #orzeczeniaSN #AdviserArmknecht&Partners #adviser1989

Czytaj dalej