[Prawo spadkowe] Rażące naruszenie prawa przy stwierdzeniu nabycia spadku przez małżonka spadkodawcy w zbiegu z jego rodzeństwem. Orzecznictwo Sądu Najwyższego.
Udostepnij
Stan faktyczny sprawy spadkowej w której doszło do stwierdzenia nabycia spadku z rażącym naruszeniem (prawa spadkowego)
W rozpoznawanej przez Sąd Najwyższy sprawie spadkowej, spadkodawca zmarł w dniu 12 sierpnia 2015 roku, był żonaty i nie posiadał dzieci. W chwili śmierci nie żyli już jego rodzice oraz jeden z braci, który pozostawił po sobie dwoje własnych dzieci (bratanka i bratanicę spadkodawcy). Jego małżonka złożyła w sądzie rejonowym wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Sąd ten sugerując się błędnym wnioskiem żony zmarłego stwierdził, że spadek nabyli: żona w 1/4 części, siostra w 3/16 części, druga siostra w 3/16 części, brat w 3/16 części, bratanek w 3/32 części oraz bratanica w 3/32 części. Po zakończeniu postępowania Rzecznik Praw Obywatelskich uznał, że wydane orzeczenie stanowi rażące naruszenie prawa. W tej sytuacji Rzecznik Praw Obywatelskich sporządził skargę nadzwyczajną do Sądu Najwyższego zarzucając orzeczeniu naruszenie konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i bezpieczeństwa prawnego, wywodzonych z art. 2 Konstytucji oraz z konstytucyjnego prawa do dziedziczenia chronionego w art. 21 ust. 1 i 64 ust. 1 i 2 Konstytucji, że ze względu na funkcjonowanie w obrocie prawnym wadliwego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, pozostającego w rażącej sprzeczności z rzeczywistym stanem prawnym w zakresie wysokości udziałów spadkowych, które przypadły każdemu ze spadkobierców z mocy ustawy z chwilą otwarcia spadku, uniemożliwiając tym samym należyte uporządkowanie spraw spadkowych po zmarłym.
Tytuły do nabycia spadku - kolejność dziedziczenia przez spadkobierców
Zgodnie z art. 926 §1 kodeksu cywilnego (dalej k.c.), dziedziczenie może nastąpić na zasadach określonych w testamencie albo w ustawie. Jeśli zmarły nie pozostawił testamentu, stwierdzenie nabycia spadku następuje na zasadach określonych w ustawie (art. 926 § 2 k.c.). Zgodnie z art. 931 § 1 k.c. w pierwszej kolejności dziedziczą z ustawy dzieci zmarłego oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Natomiast zgodnie z art. 932 § 1 k.c., w braku zstępnych (dzieci, wnuków, prawnuków) zmarłego dziedziczą- małżonek i rodzice. Stosownie do art. 932 § 4 k.c. jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy zmarło przed nim, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy) pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym (art. 932 § 5 k.c). Na podstawie art. 933 § 1 k.c. udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku.
Udział w spadku małżonka dziedziczącego w zbiegu z rodzeństwem spadkodawcy
W postanowieniu z dnia 1 marca 2022 r., w sprawie pod sygn akt I NSNc 39/21 (publ. w SIP lex nr 3345088), Sąd Najwyższy stwierdzał nabycie spadku małżonka spadkodawcy, który dziedziczył w zbiegu z jego rodzeństwem. W tej sprawie Sąd Najwyższy wskazał, że małżonce spadkodawcy przypada część spadku w udziale 1/2 części (8/16 części). Pozostała część na podstawie art. 932 § 2 i 4 k.c. podlegała podziałowi pomiędzy rodzeństwo spadkodawcy - przy uwzględnieniu iż na podstawie art. 931 § 1 k.c. w miejsce zmarłego brata wstąpiły jego dzieci - w taki sposób, że siostrze przypada spadek w 2/16 części, drugiej siostrze przypada spadek w 2/16 części, bratu przypada spadek w 2/16 części zaś bratankowi i bratanicy zmarłego przypada spadek po 1/16 części.
Definicja rażącego naruszenia prawa nie tylko w sprawach spadkowych
W omawianym orzeczeniu Sąd Najwyższy wskazał, że za rażące naruszenie prawa należy rozumieć naruszenie prawa na tyle wyraźne, że do jego ustalenia nie jest konieczne prowadzenie złożonych procesów intelektualnych. Sąd powołał się również na swoje wcześniejsze orzeczenia potwierdzając, że ”rażące" naruszenie musi być "oczywiste", czyli "widoczne dla przeciętnego prawnika prima facie bez konieczności wnikliwej analizy" (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2019 r., w sprawie pod sygn. akt V CSK 326/18; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2017 r., w sprawie pod sygn. akt SNO 22/17 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2020 r., w sprawie pod sygn. akt I NSNc 28/19).
Podstawy wniesienia skargi nadzwyczajnej w sprawie spadkowej
Skarga nadzwyczajna, która stanowiła podstawę wydania omawianego wyroku w sprawie spadkowej jest, nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, a więc stosowanym w wyjątkowych okolicznościach. Uprawnienie do jej wniesienia, zgodnie z art. 89 §2 ustawy o Sądzie Najwyższym przysługuje:
1. Rzecznikowi Praw Obywatelskich,
2. Prokuratorowi Generalnemu
oraz w zakresie właściwości,
3. Prezesowi Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej,
4. Rzecznikowi Praw Dziecka,
5. Rzecznikowi Praw Pacjenta,
6. Przewodniczącemu Komisji Nadzoru Finansowego,
7. Rzecznikowi Finansowemu,
8. Rzecznikowi Małych i Średnich Przedsiębiorców,
9. Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Uprawnione osoby mogą wnieść skargę nadzwyczajną na ostateczne rozstrzygniecie, tj. orzeczenie od którego nie służy już odwołanie, w sytuacji, gdy uznają, że orzeczenie to nie jest zgodne z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.
Aby skarga była zasadna, orzeczenie musi naruszać zasady lub wolności i prawa człowieka określone w Konstytucji albo w sposób rażący naruszać prawo albo wydanie orzeczenia nastąpiło na podstawie sprzecznych istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Co ważne strony mimo, że przysługuje im prawo wniesienia skargi osobiście, mogą wystosować prośbę do uprawnionych osób o wystąpienie w ich imieniu ze skargą nadzwyczajną do Sądu Najwyższego.
słowa kluczowe: dziedziczenie, kolejność dziedziczenia, wyroki SN, Sąd Najwyższy, rażące naruszenie prawa, skarga nadzwyczajna, spadek, Konstytucja, Rzecznik Praw Obywatelskich, udział spadkowy
Prawo spółek handlowych: Kiedy należy podjąć uchwałę o dalszym istnieniu spółki i jakie są skutki prawne braku podjęcia takiej uchwały? | ADVISER kancelaria prawna w Gdyni Jeżeli bilans sporządzony przez zarząd spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wykaże stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz połowę kapitału zakładowego, zarząd jest obowiązany niezwłocznie zwołać zgromadzenie wspólników w celu powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki (art. 233 §1 k.s.h.) kancelaria gdynia, prawnik gdynia, kancealria prawna gdynia, adviser gdynia https://adviser.law/prawo-spolek-handlowych
Inheritance proceedings in Poland are a legal process that aims to regulate the issue of inheritance of property after a deceased person. This procedure is necessary to determine who is entitled to the inheritance and what parts of the estate they are entitled to. This process can be complicated, especially when different forms of assets, debts or disputes between heirs are involved. It is worth using the help of a lawyer specializing in inheritance law to make sure that all formalities will be completed in accordance with the regulations and the rights of the heirs will be properly secured. Using professional legal assistance is particularly important when the case concerns large assets, many heirs or complex legal issues. A lawyer will help not only in the inheritance proceedings themselves, but also in the division of property, which is the next step after confirming the inheritance. legal advisor Gdynia Gdańsk Sopot Maritime Voivodeship Poolska attorney Polish law firm inheritance cases Poland Gdańsk Gdynia legal advice Poland lawyer Gdańsk Gdynia, court lawyer private matters Gdańsk Gdynia division of property legal advisor Gdynia Gdańsk Tricity Polish legal representation before the Polish court Poland Gdansk Gdynia Lawyer, Legal Advisor, Attorney - Specialist in Inheritance Law and Property Matters Entry A specialist in inheritance law and property matters is a lawyer who has advanced knowledge and experience in the field of inheritance, division of property, wills and other issues related to the deceased's estate. This type of specialist may act as a legal advisor or attorney, offering comprehensive legal assistance both in court proceedings and as part of pre-trial counseling. Choosing the right professional is crucial for the proper conduct of inheritance proceedings and the protection of the client's interests. Lawyer Lawyer is a general term that refers to a person who has completed law school and is knowledgeable in various areas of law. A lawyer may specialize in various branches of law, including inheritance and property law. A lawyer specializing in these areas has analytical skills, knowledge of regulations and negotiation skills that are necessary to effectively handle inheritance matters. Although a lawyer can offer legal advice, it is necessary to hold the title of solicitor or barrister to represent clients in court. Legal Counsel A legal advisor is a person who has completed legal advisor training and passed the legal advisor exam, which entitles him or her to provide legal assistance to the full extent, including representing clients before courts and offices. A legal advisor specializing in inheritance law and property matters offers a wide range of services, such as preparing wills, inheritance advice, conducting negotiations between heirs and representing clients in court and administrative proceedings. A legal advisor can also conduct mediation, helping the parties reach an agreement without the need for a lengthy court process. Advocate A lawyer is a lawyer who has completed his legal training and passed the bar exam, which authorizes him to practice as a lawyer and represent clients in all types of cases, including criminal, civil, administrative and family cases. A lawyer specializing in inheritance and property law has in-depth knowledge of court procedures and legal provisions regarding inheritance and division of property. A lawyer can represent clients in court, prepare and review contracts and legal documents, as well as advise on issues related to tax optimization of inheritance assets. Specialization in Inheritance and Property Law A lawyer, legal adviser or attorney specializing in inheritance law and property matters deals with a wide range of issues related to inheritance and management of property after the death of the testator. His services include: Preparing and reviewing wills: Assistance in creating wills in accordance with applicable regulations, advice on optimal will solutions, securing the interests of heirs. Consulting in the field of inheritance: Analysis of the client's legal situation, advice in choosing the most advantageous forms of inheritance, explaining the regulations regarding statutory and testamentary inheritance. Conducting inheritance proceedings: Representing clients before courts in cases regarding the declaration of inheritance, division of inheritance, invalidation of a will, declaring an heir unworthy of inheritance. Negotiations and mediations: Conducting negotiations between heirs in order to reach an agreement on the division of property, conducting mediation in disputes. Tax optimization: Consulting in the field of tax optimization related to inheritance and management of inheritance assets, assistance in avoiding unfavorable tax consequences. www.adviser.law/en/ Using the services of a lawyer, legal advisor or attorney specializing in inheritance law and property matters is a key step in the inheritance process. Professional legal assistance ensures not only compliance with applicable regulations, but also protection of the client's interests and effective management of inheritance assets. This type of specialist has the knowledge, experience and skills necessary to handle even the most complicated inheritance cases, which allows you to avoid many legal and formal problems. Legal services in personal matters of natural persons Legal services for individuals include a wide range of support and advice on legal issues that may affect everyday life. Lawyers specializing in this field help clients in family, inheritance and property matters, as well as in civil disputes. Professional assistance from a lawyer ensures not only compliance with applicable regulations, but also protection of clients' rights and interests in various life situations. Inheritance law Under inheritance law, lawyers offer comprehensive services related to inheritance and property management after the testator's death. The most important services include: Preparation of wills: Advice on the preparation of wills so that they are legal and effectively protect the interests of heirs. Inheritance proceedings: Representation of clients in court in cases regarding the declaration of inheritance, division of inheritance, invalidation of a will or recognition of an heir as unworthy. Division of inheritance assets: Advice and assistance in the division of assets between heirs, negotiations and mediation in the event of disputes. Tax optimization: Advice on minimizing tax burdens related to inheritance of property. Civil Law Lawyers specializing in civil law help individuals in a wide range of matters related to civil rights and obligations. They offer support in: Agreements and contracts: Preparing, reviewing and negotiating civil law contracts, such as lease, sale, loan, donation or mandate contracts. Protection of personal rights: Representation in matters concerning violation of personal rights, such as good name, privacy or image, as well as in disputes for compensation for such violations. Litigation: Representation in court proceedings involving a variety of civil disputes, including claims for damages, contractual obligations, debt collection claims and property rights matters. Property Law Legal services in the field of property law include advice and legal assistance in matters related to property ownership and management. Lawyers offer support in: Real estate: Advice on purchase, sale, rental and lease transactions of real estate, assistance in matters related to establishing mortgages, analysis of the legal status of real estate and court disputes regarding ownership. Property law: Representation in matters relating to property rights, such as easements, usufruct, pledges and protection of possession. Division of joint property: Assistance in the division of joint property after divorce or separation, advice on the optimal financial and property solution for clients. Summary Legal services for individuals include a wide range of support in personal, family, inheritance, civil and property matters. Specialist assistance from a lawyer ensures the protection of clients' rights and interests and compliance of activities with applicable law. Thanks to professional advice and representation, individuals can effectively manage their legal affairs, avoid mistakes and minimize legal risk. It is worth using the services of an experienced lawyer to be sure that all legal matters will be handled reliably and professionally.
Wstecz 
