Z orzecznictwa Sądu Najwyższego: minimalna treść klauzuli kary umownej
Udostepnij
W dniu 20 maja 2021 r. Sąd Najwyższy rozpoznając sprawę o sygn. akt IV CSKP 58/21 (publ. SIP Lex nr 3208506) wydał wyrok w którym określił minimalną treść klauzuli umownej kreującej obowiązek zapłaty kary umownej.
Kara umowna jest to zastrzeżenie umowne kreujące obowiązek naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego przez zapłatę określonej kwoty pieniężnej. W przedmiotowej sprawie strony zawarły umowę o roboty budowlane zastrzegając w jej treści karę umowną w wysokości 0,2% wartości przedmiotu umowy z podatkiem VAT za każdy dzień zwłoki z tytułu nieterminowego usunięcia wad stwierdzonych przy odbiorze oraz w okresie gwarancji i rękojmi. W skardze kasacyjnej skarżący podniósł, że tak ukształtowane postanowienie umowne nie spełnia wymogów art. 483 § 1 k.c., nie została w nim bowiem definitywnie określona suma stanowiąca karę umowną.
W orzeczeniu Sąd Najwyższy wskazał, że minimalną treść klauzuli kary umownej określa art. 483 § 1 k.c., natomiast granice kształtowania tej treści wyznacza 3531 k.c. Do koniecznych elementów ważnej klauzuli umownej kreującej obowiązek zapłaty kary umownej zaliczyć należy określenie zobowiązania (albo pojedynczego obowiązku), którego niewykonanie lub nienależyte wykonanie rodzi obowiązek zapłaty kary oraz określenie sumy pieniężnej mającej stanowić naprawienie szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 483 § 1 k.c.). Strony umowy korzystają ze swobody w oznaczeniu sumy stanowiącej karę umowną (3531 k.c.), ich ustalenia muszą być jednak na tyle precyzyjne, aby umożliwiały obiektywne jej oznaczenie, a naruszenie tej zasady będzie skutkować sankcją nieważności tego zastrzeżenia umownego (art. 58 § 3 k.c.). Strony nie mogą zatem przyjąć konstrukcji prawnej zakładającej ustalenie w przyszłości podstawy naliczania kary umownej. Nie spełnia wymogu oznaczoności kary określenie jej przez odwołanie się nie do stałego lecz ocennego miernika wartości. Sąd Najwyższy podkreślił ponadto, że kara umowna za zwłokę, która ma w założeniu pełnić przede wszystkim funkcję stymulującą dłużnika do wykonania zobowiązania, może być ustalona według stawki odniesionej do określonego interwału czasowego (dzień, tydzień), która może zostać określona, jako ułamek (procent) wartości przedmiotu umowy.
Nadto Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na fakt, że funkcję limitującą możliwość naliczania kary umownej dodatkowo pełni przedawnienie. Roszczenie o karę umowną za zwłokę w terminowym usunięciu wady przedmiotu umowy o roboty budowlane, naliczaną za każdy dzień zwłoki, staje się wymagalne w pierwszym dniu po upływie terminu do usunięcia wady (art. 120 § 1 w zw. z art. 471 k.c.) Kara taka nie może być zatem skutecznie naliczana po upływie terminu przedawnienia na wykonanie przez dłużnika zobowiązania polegającego na usunięciu wad stwierdzonych w wykonanych robotach budowlanych w okresie rękojmi i gwarancji, skoro może on podjąć obronę przez podniesienie zarzutu przedawnienia (art. 117 § 2 k.c.).
Sąd Najwyższy w postanowieniu z 13 grudnia 2024 r. w sprawie pod sygn. I CSK 429/24),podkreślił kluczowe aspekty odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki, wynikające z art. 299 § 1 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.). Wyrok dotyczy fundamentalnych zasad wykazania bezskuteczności egzekucji wobec spółki, a także obowiązków dowodowych członków zarządu w przypadku egzekucji skierowanej do poszczególnych składników majątku. Wykazanie bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce (art. 299 § 1 k.s.h.) wymaga co do zasady wszczęcia egzekucji z całości majątku spółki; pominięcie niektórych składników majątku nie zwalnia jednak per se członka zarządu z ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Członek zarządu jest wolny od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że egzekucja z pominiętych składników majątku mogła przynieść realny skutek.
Samo stwierdzenie istnienia wad robót przy ich odbiorze nie w każdym przypadku rodzić będzie skutki niewykonania zobowiązania. Wykonanie robót z wadami może być równoznaczne albo z niewykonaniem w ogólności, albo z nienależytym wykonaniem zobowiązania. Z niewykonaniem zobowiązania mamy do czynienia tylko wówczas, gdy objęte umową świadczenie nie zostanie w ogóle spełnione albo nie zawiera cech konstytutywnych charakteryzujących dany rodzaj świadczenia. Na gruncie umowy o roboty budowlane można przyjąć, że niewykonanie zobowiązania wchodzi w grę, gdy wada jest tego rodzaju, że uniemożliwia czynienie właściwego użytku z przedmiotu robót, wyłącza normalne ich wykorzystanie zgodnie z celem umowy albo odbiera im cechy właściwe lub wyraźnie zastrzeżone w umowie istotnie zmniejszając ich wartość (wada istotna). Natomiast pozostałe wady świadczą tylko o nienależytym wykonaniu zobowiązania. Jedynie wady istotne uzasadniają odmowę odbioru robót. W ramach działalności naszej kancelarii prawnej w Gdyni specjalizującej się w prawie budowlanym, pragniemy omówić jedno z kluczowych zagadnień związanych z umowami o roboty budowlane – odpowiedzialność za wady wykonanych robót oraz kwestie związane z ich odbiorem. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 10 kwietnia 2014 r., sygn. akt I ACa 683/13, rzuca światło na te aspekty. W niniejszym artykule omówimy tezę orzeczenia, ustalenia faktyczne i prawne, a także wnioski, które mogą okazać się cenne dla przedsiębiorców i specjalistów z branży budowlanej.Kompleksowa obsługa prawna z zakresu prawa budowlanego – Adviser.law Radca prawny prawo budowlane to specjalizacja naszej kancelarii Adviser.law. Zapewniamy profesjonalne wsparcie dla inwestorów, wykonawców i deweloperów, którzy potrzebują doradztwa przy realizacji projektów budowlanych. Nasi prawnicy oferują kompleksową pomoc w sprawach takich jak umowy deweloperskie, umowy o roboty budowlane czy rozwiązywanie sporów związanych z wadami budowlanymi. Dobry prawnik od prawa budowlanego – Twój partner w trudnych sprawach Jeżeli szukasz dobrego prawnika od prawa budowlanego, jesteśmy do Twojej dyspozycji. Nasz prawnik budowlany pomoże w analizie i negocjacji umów, zapewni wsparcie przy odbiorze inwestycji oraz ochroni Twoje interesy w przypadku wystąpienia wad budowlanych. Posiadamy wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu spraw związanych z prawem budowlanym i nieruchomościami, dzięki czemu możemy zapewnić skuteczne rozwiązania. Porady prawne online – wygodne konsultacje z radcą prawnym Dzięki usłudze radca prawny online oferujemy szybkie i wygodne konsultacje prawne, które pozwolą Ci uzyskać wsparcie niezależnie od lokalizacji. Nasze porady prawne online obejmują szeroki zakres spraw, takich jak: Prawo budowlane – wsparcie przy sporach, odbiorach robót i wadach budowlanych, Sprawy spadkowe – pomoc w podziale spadku czy kwestionowaniu testamentu, Prawo nieruchomości – analiza i przygotowanie umów sprzedaży, najmu lub dzierżawy. Kancelaria specjalizująca się w prawie budowlanym i nieruchomości Adviser.law to kancelaria radców prawnych z bogatym doświadczeniem w zakresie prawa budowlanego i nieruchomości. Nasz radca prawny nieruchomości i adwokat prawo budowlane pomogą w bezpiecznym przeprowadzeniu transakcji oraz zabezpieczeniu interesów na każdym etapie inwestycji. Współpracujemy zarówno z firmami budowlanymi, jak i klientami indywidualnymi. Dlaczego warto wybrać Adviser.law? Ekspertyza w prawie budowlanym – Nasi prawnicy doskonale znają przepisy prawa budowlanego i pomagają uniknąć błędów w trakcie realizacji inwestycji. Kompleksowa obsługa – Specjalizujemy się w sporządzaniu i negocjacjach umów deweloperskich oraz umów o roboty budowlane. Skuteczność w sporach – Prowadzimy sprawy związane z wadami budowlanymi, karami umownymi i odbiorem robót. Dostępność online – Dzięki konsultacjom prawnym online możemy pomagać klientom z całej Polski.
Wstecz 
