Wstecz
Prawo na co dzień

Zachowek- co to jest, kto jest do niego uprawniony, jak go obliczyć?

Zachowek stanowi uprawnienie niektórych członków rodziny zmarłego do żądania zapłaty sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej wartości 1/2 lub 2/3 udziału spadkowego, który przypadałby im przy dziedziczeniu ustawowym, od osób które nabyły prawa do spadku. W pierwszej kolejności do zapłaty zachowku zobowiązany jest spadkobierca w dalszej kolejności zapisobierca windykacyjny, następnie a na końcu osoba, która otrzymała od spadkobiercy darowiznę doliczaną do spadku.

Osoby uprawnione:

Zgodnie z art. 991 §1 kodeksu cywilnego, do zachowku uprawnieni są zstępni, małżonek i rodzice spadkodawcy, o ile byliby oni powołani do spadku z ustawy. Przez zstępnych należy rozumieć potomków zmarłego tj. dzieci, wnuki, prawnuki spadkodawcy. Roszczenie z tytułu zachowku przysługuje ww. krewnym jeżeli nie dostali równowartości kwoty należnej z tytułu zachowku w postaci darowizny, powołania do spadku czy tez zapisu bądź pokrycia przez spadkodawcę ponadprzeciętnych kosztów wychowania i wykształcenia.

Kiedy krewni nie otrzymają zachowku?

Zachowku nie otrzymają:

spadkobiercy uznani za niegodnych*,
osoby, które zostały wydziedziczone**,
spadkobiercy, którzy odrzucili spadek,
spadkobiercy, którzy zrzekli się dziedziczenia,
małżonek spadkodawcy jeśli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione,
osoba, która zarzekła się prawa do zachowku za pomocą stosownej umowy.
* Spadkobierca zostaje uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli: dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy, podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności, umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego

** Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku: wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci, uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

 

Jak obliczyć zachowek?

W pierwszej kolejności należy ustalić czy osobie uprawnionej należy się suma pieniężna w wysokości odpowiadającej 1/2 czy 2/3 udziału spadkowego. Zasadą jest, że uprawnionemu przysługuje kwota pieniężna w wysokości 1/2 udziału spadkowego, natomiast 2/3 udziału spadkowego przysługuje uprawnionemu, który był małoletni lub trwale niezdolny do pracy w chwili śmierci spadkodawcy.

W drugiej kolejność należy ustalić substrat zachowku czyli wartość spadku, którą stanowi różnica pomiędzy wartością aktywów i pasywów wchodzących w skład spadku, powiększoną o wartość darowizn i zapisów windykacyjnych (postanowienie zawarte w testamencie na podstawie, którego oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą śmierci spadkodawcy).

Należy pamiętać że do spadku nie dolicza się darowizn:

drobnych, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych,
dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku,
na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku,
darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych, z wyjątkiem sytuacji gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego, przy obliczaniu zachowku dla zstępnego,
które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa, przy obliczaniu zachowku dla małżonka.
Wartość spadku oblicza się z pominięciem zapisów zwykłych (rozrządzenia testamentowe, mocą których spadkodawca zobowiązuje swego spadkobiercę testamentowego lub ustawowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby) oraz poleceń (obowiązek działania lub zaniechania nałożony przez spadkodawcę na spadkobiercę lub zapisobiorcę).

Następnie powinno się określić na podstawie przepisów art. 931-932 kodeksu cywilnego jaki udział spadkowy przypadałby uprawnionemu gdyby dziedziczenie odbywało się na podstawie ustawy. Ustalając udział spadkowy stanowiący podstawy do obliczenia zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.

Na końcu należy połowę albo dwie trzecie udziału spadkowego w zależności od konkretnego przypadku, który przypadałby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym, pomnożyć przez wartość substratu zachowku.

Ustalając wysokość zachowku należy także pamiętać o uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1985 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 75/84 (publ. SIP Lex pod nr: 3078) w której Sąd Najwyższy wskazał, że obliczenie zachowku następuje na podstawie wartości spadku ustalonej według cen z daty orzekania o roszczeniach z tego tytułu. Uchwale tej nadano status zasady prawnej.

Istnieje również możliwość obniżenia zachowku obliczonego zgodnie z wyżej opisanymi zasadami Jak wskazuje Jarzy Ciszewski oraz Jakub Knabe „zgodnie z utrwalonym już w orzecznictwie poglądem (np. uchwała SN z 19.05.1981 r., III CZP 18/81, OSNPG 1981/11, poz. 52, s. 18; wyrok SN z 7.04.2004 r. IV CK 215/03, LEX nr 152889, z glosą T. Justyńskiego, PiP 2005/6) w pewnych szczególnych i wyjątkowych sytuacjach dopuszczalne jest obniżenie należności z tego tytułu na podstawie art. 5 przy uwzględnieniu zwłaszcza klauzuli zasad współżycia społecznego. Ma to w szczególności zastosowanie, gdy głównym składnikiem majątku jest prawo do lokalu, które służy zaspokajaniu niezbędnych potrzeb mieszkaniowych zobowiązanego do zapłaty zachowku w razie braku innych możliwości zaspokojenia tych potrzeb, oraz gdy inne składniki spadku nie wystarczają na pokrycie zobowiązania z tytułu zachowku.”[1]

 

#zachowek #zaliczeniedarowiznaschedęspadkową #zapiszwykły #zapiswindykacyjny #niegodnośćdziedziczenia #wydziedziczenie #spadek #spadkodawca #spadkobierca #udziałspadkowy #Adviser1989 #Armknecht&Partners

 

Sprawdź pozostałe nasze wpisy

Wstecz
Orzecznictwo
Z orzecznictwa Sądu Najwyższego: wynagrodzenie ryczałtowe

Prawo budowlane: Wynagrodzenie ryczałtowe a wynagrodzenie kosztorysowe | Adviser kancelaria prawna w Gdyni Wynagrodzenie wykonawcy za wykonane roboty budowlane może być określone w formie ryczałtu lub w oparciu o kosztorys. Warto wiedzieć czym te wynagrodzenia w praktyce się różnią.

Czytaj dalej
Prawo sportowe 06.02.2023
[Sports law] Sports Litigation & Arbitration in Poland

Settlement of legal disputes in sport, in particular those of a property nature, which can be colloquially referred to as "vindication in sport" or "sports vindication", is generally carried out in arbitration (arbitration proceedings), referred to as sports arbitration. In many cases, in order to properly resolve disputes, sports organizations have established specialized permanent arbitration courts (permanent arbitration courts) - Arbitration Tribunals, which by definition know the norms of sports law and understand the specificity of sport, which is to ensure proper recognition of cases and settlement of disputes in sport. The main purpose of recognition of the disputes in the field of broadly understood sports law relations by Arbitration Tribunals, i.e. excluding the jurisdiction of common courts, is the speed and efficiency of examining such disputes and the fairness of arbitration proceedings, in particular due to the knowledge of the regulations of sports organizations and associations referred to as sports law or more broadly as lex sportiva. It should be noted that the market of legal services, attorneys representing the parties (replacing the parties) in proceedings in sports law disputes, has also educated lawyers specializing in sports law, or law firms practicing in the field of sports law (sports law firms). Sports law also includes standards regulating the recognition of legal disputes in sport, in terms of the system, i.e. determining the bodies competent to consider such disputes - Arbitration Tribunals (permanent arbitration courts).Arbitration Tribunals can be classified as: 1) domestic and foreign, 2) operating within a given sport discipline (e.g. football or basketball). Sports law, sports law in poland, polish sports law, polish sports lawyer, sports lawyer in poland, disputes in sport poland, poland lex sportiva, sports law poland , football disputes poland, football court poland, footbnall litigation poland, law in sport poland, Legal disputes in sport and the resolution of legal disputes in sports (sports law, lex sportiva) is generally carried out in arbitration (ADR - Alternative Dispute Resolution), referred to as modification of sports arbitration. However, this is not a rule without exceptions. It should be emphasized that the main or most popular sports disciplines (basketball and football) have been developed by specialized permanent arbitration courts such as PSP (PZPN - Polish FA - Football Arbitration Court), Football Tribunal on FIFA: DRC (Dispute Resolution Chamber) , PSC (Players' Status Chamber), AC (Agents Chamber), STA (Polish Basketball Federation Arbitration Tribunal). Moreover, in Poland cases are also heard by the Arbitration Tribunal at PKOL (Polish Olympic Committee), and internationally by CAS / TAS - the Sports Arbitration Court, also known as the Sports Arbitration Court with its seat in Lausanne and branches in New York and Sydney.

Czytaj dalej