Wstecz
Prawo spadkowe 23.12.2024

[Prawo spadkowe] Ustalanie istnienia i treści oświadczenia ostatniej woli po śmierci osoby składającej oświadczenie testamentowe

Ustalanie istnienia i treści oświadczenia ostatniej woli – analiza postanowienia Sądu Najwyższego z 17 maja 2024 r. (I CSK 438/24) | Prawo spadkowe

W tym wpisie analizujemy najnowsze orzeczenie Sądu Najwyższego, które dotyczy kluczowych kwestii związanych z ustaleniem istnienia i treści testamentu po śmierci testatora. Sprawa, rozpoznana postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2024 r. w sprawie pod sygnaturą akt I CSK 438/24, wskazuje na istotne wyzwania w procesie dowodzenia, które mają znaczenie dla osób zaangażowanych w sprawy spadkowe.

Sąd najwyższy w tej sprawie stwierdził, że ze względu na ustalanie istnienia i treści oświadczenia ostatniej woli dopiero po śmierci osoby składającej oświadczenie konieczne jest ustanowienie wymagań formalnych utrudniających sfałszowanie treści oświadczenia, zmuszenie umierającego do jego złożenia lub wykorzystanie stanu zdrowia wyłączającego świadome wyrażenie woli. Podstawą formą testamentu jest testament w całości spisany własnoręcznie (art. 949 § 1 k.c.). Wymóg ten nie służy wyłącznie utrudnieniu sfałszowania treści ostatniej woli, lecz służy także możliwości sprawdzenia, czy spadkodawca pisał testament w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (art. 945 § 1 pkt 1 k.c.). Badanie pismoznawcze pozwala do pewnego stopnia na ustalenie, czy piszący działał pod wpływem dużego stresu, co w połączeniu z innymi przesłankami może pozwolić na ustalenie złożenia oświadczenia pod bezprawną groźbą. Badanie to może także ujawnić zmiany charakteru pisma wynikające z demencji lub innych zaburzeń psychicznych.

Czy istnienie i treść oświadczenia ostatniej woli zmarłego mogą być ustalane na podstawie wszelkich dostępnych środków dowodowych? | Sprawa spadkowa

Sprawa rozpatrzona przez Sąd Najwyższy w prezentowanym postanowieniu dotyczyła ustalenia, czy spadkodawca pozostawił oświadczenie ostatniej woli, które mogłoby wpłynąć na porządek dziedziczenia. W szczególności problematyczne było odtworzenie treści tego oświadczenia oraz udowodnienie, że zostało ono rzeczywiście złożone przed śmiercią. Brak testamentu w formie pisemnej wymagał od wnioskodawców powołania się na dowody osobowe i okoliczności faktyczne.

Sąd Najwyższy potwierdził, że w przypadku braku testamentu w formie pisemnej lub innych jednoznacznych dowodów, istnienie i treść oświadczenia ostatniej woli mogą być ustalane na podstawie wszelkich dostępnych środków dowodowych. Kluczowe znaczenie mają tutaj zeznania świadków, okoliczności towarzyszące składaniu oświadczenia oraz wszelkie poszlaki potwierdzające intencje spadkodawcy.

Istotne ustalenia prawne Sądu Najwyższego w kontekście dziedziczenia na podstawie testamentu

Sąd Najwyższy w prezentowanym postanowieniu zwrócił uwagę na kilka kluczowych kwestii związanych z dziedziczeniem na podstawie testamentu (dziedziczenie testamentowe):

  • dowody na oświadczenie ostatniej woli - w sytuacji, gdy nie ma formalnego testamentu w formie, dopuszczalne jest ustalenie woli spadkodawcy (testatora) na podstawie dowodów osobowych, takich jak zeznania świadków, oraz innych okoliczności faktycznych. Pomimo, że prawo spadkowe przewiduje wymogi formalne dla sporządzenia testamentu, Sąd Najwyższy przypomniał, że nie można ich traktować w sposób absolutny, jeśli dowody wskazują na wyraźne wyrażenie woli spadkodawcy w innej formie.,
  • zasada swobody testowania - Sąd Najwyższy podkreślił, że najistotniejszą kwestią jest ustalenie rzeczywistej woli spadkodawcy, nawet jeśli nie została ona formalnie utrwalona,
  • ocena wiarygodności dowodów - zeznania świadków muszą być oceniane w kontekście całokształtu okoliczności, aby uniknąć sytuacji, w której jednostronne oświadczenia prowadzą do zniekształcenia woli zmarłego (spadkodawcy). W sprawach spadkowych sąd ma obowiązek szczegółowo badać wszystkie okoliczności sprawy. Dotyczy to zarówno autentyczności dokumentów, jak i wiarygodności zeznań świadków, którzy mogą mieć subiektywny interes w określonym rozstrzygnięciu.

Zobacz pełną treść postanowienia Sądu Najwyżśzego wraz z uzasadnieniem w sprawie I CSK 438/24

ostanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2024 r. I CSK 438/24 - Ustalanie istnienia i treści oświadczenia ostatniej woli po śmierci osoby składającej oświadczenie

Ze względu na ustalanie istnienia i treści oświadczenia ostatniej woli dopiero po śmierci osoby składającej oświadczenie konieczne jest ustanowienie wymagań formalnych utrudniających sfałszowanie treści oświadczenia, zmuszenie umierającego do jego złożenia lub wykorzystanie stanu zdrowia wyłączającego świadome wyrażenie woli. Podstawą formą testamentu jest testament w całości spisany własnoręcznie (art. 949 § 1 k.c.). Wymóg ten nie służy wyłącznie utrudnieniu sfałszowania treści ostatniej woli, lecz służy także możliwości sprawdzenia, czy spadkodawca pisał testament w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (art. 945 § 1 pkt 1 k.c.). Badanie pismoznawcze pozwala do pewnego stopnia na ustalenie, czy piszący działał pod wpływem dużego stresu, co w połączeniu z innymi przesłankami może pozwolić na ustalenie złożenia oświadczenia pod bezprawną groźbą. Badanie to może także ujawnić zmiany charakteru pisma wynikające z demencji lub innych zaburzeń psychicznych.

Pobierz

Sprawdź pozostałe nasze wpisy

Wstecz
Prawo budowlane 2022-04-12
Na co należy zwrócić uwagę przy zawieraniu umowy deweloperskiej?

Zakup mieszkania od dewelopera wydaje się procesem trudnym i bardzo sformalizowanym.  Nabycie nieruchomości z rynku pierwotnego dokonuje się poprzez zawarcie kilku umów, warto zatem zawczasu wiedzieć na co zwrócić uwagę, aby zakup mieszkania przebiegł pomyślnie. W poniższym artykule tłumaczymy podstawowe pojęcia związane z zawarciem umowy deweloperskiej oraz zwracamy uwagę na potencjalne zagrożenia dla nabywcy lokalu.

Czytaj dalej
Prawo sportowe 02.01.2025
[Prawo sportowe] Wypowiedzenie umowy o świadczenie usług reklamowych w sporcie

W tym wpisie na blogu naszej kancelarii prawnej w Gdyni, specjalizującej się między innymi w prawie sportowym, omówimy istotne zagadnienia wynikające z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2004 r. (sygn. IV CK 640/03), który dotyczy umowy o świadczenie usług reklamowych w kontekście prawa cywilnego, w tym również umów sponsoringowych w sporcie i innych umów związanych z promocją poprzez sport. Kluczowe kwestie dotyczą: ustalenia charakteru umowy o świadczenie usług reklamowych i jej kwalifikacji prawnej, możliwości wypowiedzenia umowy o świadczenie usług reklamowych. Prawo Sportowe – Kancelaria Prawa Sportowego W dzisiejszym świecie sportu, złożoność przepisów prawnych oraz dynamiczne zmiany w regulacjach wymagają specjalistycznej wiedzy. Nasza kancelaria prawa sportowego oferuje kompleksową obsługę prawną dla sportowców, klubów sportowych oraz organizacji związanych z branżą sportową. Jako wiodąca kancelaria sportu, zapewniamy fachowe doradztwo oraz reprezentację w sprawach dotyczących prawa sportowego. Nasze Usługi Prawnik Sportowy – Twoje wsparcie w każdej sytuacji Nasz zespół składa się z doświadczonych prawników, którzy specjalizują się w prawie sportowym. Oferujemy pomoc w zakresie: Kontraktów trenerskich: Przygotowujemy i negocjujemy umowy, które zabezpieczają interesy trenerów oraz klubów. Obsługi prawnej zawodników: Doradzamy w sprawach dotyczących umów sponsorskich, transferów oraz ochrony praw zawodników. Rozwiązywania sporów: Reprezentujemy naszych klientów przed organami dyscyplinarnymi oraz sądami. Dlaczego warto wybrać naszą kancelarię? Kancelaria Prawa Sportowego z doświadczeniem Nasza kancelaria prawa sportowego wyróżnia się na tle konkurencji dzięki: Specjalizacji: Zajmujemy się wyłącznie sprawami związanymi z prawem w sporcie, co pozwala nam na dogłębną znajomość tematu. Indywidualnemu podejściu: Każdy klient jest dla nas wyjątkowy. Dostosowujemy nasze usługi do jego potrzeb i oczekiwań. Skuteczności: Nasze dotychczasowe osiągnięcia mówią same za siebie. Dzięki naszym działaniom wielu klientów zrealizowało swoje cele sportowe. Skontaktuj się z nami! Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie prawa sportowego, nie czekaj! Nasza kancelaria sportu jest gotowa, aby Ci pomóc. Zadzwoń lub napisz do nas, a nasi specjaliści – adwokaci i prawnicy sportowi – odpowiedzą na wszystkie Twoje pytania. Zaufaj ekspertom w dziedzinie prawa sportowego i skorzystaj z naszych usług już dziś!

Czytaj dalej