[prawo spadkowe] Czy można złożył jeden wniosek w sprawie spadkowej: stwierdzenie nabycia spadku i dział spadku?

Postępowanie spadkowe przebiega w dwóch etapach. Pierwszym z nich jest stwierdzenie nabycia spadku a drugim dział spadku. Jak przebiegają te postępowania i czym się od siebie różnią wyjaśniamy w poprzednim w wpisie „Postępowanie spadkowe a dział spadku”. Poniżej przedstawiamy sposób na przyśpieszenie postępowania spadkowego poprzez złożenie jednocześnie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku oraz o dział spadku, tj. podział masy spadkowej.

Co do zasady, sprawy spadkowe o dział spadku, tj. podział majątku po zmarłym (masy spadkowej), wymagają:

• uzyskanie sądowego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku wydawanego przez właściwy sąd powszechny albo zarejestrowanego notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia wydawanego przez notariusza,
• dokonanie spisu inwentarza albo wskazania majątku, który wchodził do masy spadkowej, a w przypadku, gdy w skład masy spadkowej wchodzi nieruchomość dowody wykazujące, że nieruchomość ta stanowiła własność spadkodawcy, 
• ujawnienie ewentualnych testamentów, w których spadkodawca (zmarły) rozporządził swoim majakiem w sposób inny niż wynika to z dziedziczenia ustawowego. 

• Czym jest zachowek i jak go obliczyć wyjaśniamy we wpisie: „Zachowek- co to jest, kto jest do niego uprawniony, jak go obliczyć?” h

• W jaki sposób ustalić rachunki bankowe spadkodawcy tłumaczymy we wpisie: „Jak ustalić rachunki bankowe spadkodawcy?” 

• Jakie są obowiązki spadkobiercy wobec zapisobierców i uprawnionych z tytułu zachowku polecamy wpis: „Odpowiedzialność spadkobiercy wobec innych spadkobierców uprawnionych z tytułu zachowku lub zapisu.”  

• Istotne orzeczenia Sądu Najwyższego w sprawach spadkowych: „Z orzecznictwa Sądu Najwyższego: dział spadku”

• Sprawy spadkowe w Polsce a kwestie zagraniczne: „Transgraniczne problemy postępowania spadkowego” 

Zgodnie z treścią art. 681 k.p.c. jeżeli stwierdzenie nabycia spadku jeszcze nie nastąpiło i nie został sporządzony zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku wydaje sąd w toku postępowania działowego. Z treści tego przepisu wynika, że jeśli spadkobierca nie uzyskał postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku ani aktu poświadczenia dziedziczenia, sporządzonego przez notariusza, może w jednym postępowaniu sądowym uzyskać oba te postanowienia.

Co więcej w postępowaniu tym można żądać również zniesienia współwłasność. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 października 1995 r., sygn. akt II CRN 133/95 (opubl. w SIP Lex nr 1228038) „zgłoszenie w jednym wniosku żądań stwierdzenia nabycia spadku i jego działu, a także zniesienia współwłasności, stanowi kumulację roszczeń dopuszczalną na gruncie postępowania nieprocesowego”.

Warto również wspomnieć, zgodnie z treścią postanowienia Sądu Najwyższego z dnia z dnia 26 lutego 1999 r., sygn. akt II CKN 180/98 (opubl. w SIP Lex nr 1214411)  istotą art. 681 k.p.c. jest  między innymi to aby „dział spadku obejmował cały spadek i wszystkich spadkobierców, w tym także następców prawnych tych ze spadkobierców, którzy zmarli w toku postępowania działowego.”

Do postępowania o dział spadku należy się dobrze przygotować. Przed złożeniem samego wniosku o dział spadku warto upewnić się: 

• co wchodzi w jego skład,
• kto jest uprawniony do dziedziczenia,
• czy spadkodawca nie pozostawił testamentu,
• czy spadkodawca dokonał zapisy lub polecenia w treści testamentu,
• ustalić czy istnieją osoby uprawnione do zachowku.

W sprawach spadkowych o stwierdzenie nabycia spadku oraz o dział spadku we wszystkich przypadkach właściwy sąd rejonowy, niezależnie od wartości przedmiotów wchodzących w skład masy spadkowej. Każde postępowanie spadkowe o dział spadku inicjuje wniosek o dział spadku, do złożenia którego uprawniony jest każdy ze spadkobierców.